Hoe doorbreek je de mallemolen?

In deze blog ga ik het hebben over de automatische piloot, ook wel de doe-modus van onze denkgeest. Die denkgeest is een fenomenaal iets dat je goed moet leren kennen om er de juiste dingen mee te doen. Je hebt vast weleens gemerkt dat je denkgeest behoorlijk gecompliceerd in elkaar steekt. Je kunt er opmerkelijke doelen mee bereiken, maar het kan ook een wolfskuil worden. Dit laatste kan gebeuren als je een probleem in jezelf wilt oplossen. Je brein kan in zo’n geval je gedachten over dat probleem gaan repeteren met als gevolg dat het probleem steeds groter lijkt te worden. Maar hoe doorbreek je deze mallemolen?! Dit kan slechts op 1 manier en dat is door je denkgeest met bewustzijn te benaderen.

Je denkgeest heeft een enorm probleemoplossend vermogen. Dit gebeurt op een routineuze manier. Daardoor kun je situaties en dingen zo naar je hand zetten dat ze worden zoals jij wilt dat ze worden. Dit is de zogenoemde automatische piloot. Deze doe-modus werkt pas effectief als je weet wat jouw situatie op elk moment is en wat je doel of gewenste resultaat is. Van belang hierbij is, om goed te weten welke situatie of welk resultaat je wilt vermijden.

Onze hersenen zijn in de doe-stand met heel veel zaken bezig. De doe-stand bevindt zich in verleden en toekomst. Veelal gebeurt dit automatisch zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Maar dit is niet altijd het geval. In de doe-modus kunnen individuen geweldige doelen bereiken door gebruik te maken van gedachten en ideeën die in ze opkomen. Kijk maar eens om je heen hoe mensen dingen uitvinden, bouwwerken ontwerpen en uitvoeren en naar andere planeten reizen. In de doe-modus onthoudt de mens wat vermeden moet worden en wat het uiteindelijke doel is. Gedachten en ideeën worden opgevat als concreet. Het kan hierbij gaan om interne en externe doelen.

We blijven nog even in de doe-modus waarin je je problemen oplost en je externe doelen succesvol bereikt. Logisch gevolg is dat je denkgeest op deze basisstrategie teruggrijpt als het gaat om het bereiken van doelen in je innerlijke, persoonlijke wereld zoals je gelukkig, onbezorgd of spontaan voelen. Maar juist hier ligt weer die valkuil. Hoe dat kan? Wel, de doe-modus werkt geweldig voor externe problemen en doelen waarvan je denkgeest weet wat je situatie is, wat je doel is en welk resultaat je wilt vermijden. Helaas gaat bij interne doelen die vlieger niet op.

MAKING CHANGE HAPPEN

header foto mindflness fot omet tekst en klaprozen

MAKING CHANGE HAPPEN

Waarom werkt de doe-stand niet bij interne doelen?

Evenals bij een extern doel blijft de doe-modus zich bij een intern probleem concentreren op dat doel. Stel dat jouw doel is om je gelukkig te voelen, dan wil het gebeuren dat je wegzinkt naar emotionele radeloosheid, terwijl je die situatie juist wilt vermijden. Het probleem is dat jouw denkgeest in zulke situaties niet kan loslaten. Hierdoor mondt je doe-modus uit in een gedreven, een ruminerende, automatische piloot. Deze is dan niet meer helpend, maar wordt meedogenloos en gevoelloos als een slavendrijver. Het lukt niet om het probleem op te lossen, maar wil dat wel. En op deze wijze ga je ‘aan staan’. Je zit dan in een gedreven automatische piloot en bent volledig uit de bewustzijns-modus. Met alle gevolgen van dien.

Deze situatie zul je ongetwijfeld herkennen. In de gedreven automatische piloot, de doe-stand, krijg je het gevoel niet te kunnen stoppen met proberen te bereiken wat je wilt of juist proberen kwijt te raken wat je niet wilt. Dit psychologische herkauwen, ook wel rumineren genoemd van gevoelens en zorgen, maken dat we aan gaan staan. Dit gebeurt vaak in stappen. Bijvoorbeeld: je krijgt eerst een ongelukkig gevoel. Vervolgens haalt dat ongelukkige gevoel negatieve gevoelens en herinneringen uit een voorbije tijd naar boven, wat je nog ongelukkiger maakt. Dan probeer je het ongelukkige gevoel weer kwijt te raken. Dit oplossen en proberen heeft een averechtse werking; Het houdt dat ongelukkige gevoel juist in stand en gaat dit zelfs verergeren.
De gedreven doe-stand geeft nooit op want deze wil helpen zoals het helpend is op de buitenwereld van problemen oplossen, alleen lukt dit niet bij de binnenwereld van gevoelens. Jouw denkgeest zal zijn inspanningen zelfs verdubbelen om de macht van de doe-stand op te leggen aan jouw interne probleem. In feite probeert het je interne wereld te organiseren met als uitkomst een catastrofaal averechts effect. Gelukkig kun je de gedreven automatische piloot, de doe-modus een halt toeroepen.
Er is slechts 1 manier om de gedreven automatische piloot, de doe-modus, te stoppen en dat is opmerken wat je doet en dit met milde aandacht herkennen zonder te oordelen. Je bekijkt de situatie zoals die is zonder dat je die direct wilt oplossen. Zodra je dit ziet kun je gaan werken aan een andere vorm van denken waarmee je effectief kunt omgaan met verdrietige, ongelukkige of andere onprettige emoties en ongewenste innerlijke ervaringen. Maar er is meer goed nieuws. Er is ook nog een zijn-modus.

Door de aanwezigheid van de zijn-stand, jouw natuurlijke stand, blijkt maar weer eens wat een knap stukje werk onze denkgeest is. De zijn-modus werkt niet automatisch, maar je kunt er bewust voor kiezen. Omdat je denkgeest niet in 2 modi tegelijk kan verblijven, kun je er zelf voor zorgen dat de automatische doe-modus uit beeld verdwijnt. Wanneer je dat toepast, brengt de zijn-modus je naar het huidige moment en maakt je volledig bewust. Het wonderlijke van de zijn-stand is de directe verbinding die je voelt en ervaart met het leven. Je leert gaandeweg die connectie kennen en gaat er familiair mee om. Omdat je geest is gefocust, ben je op elk moment volledig aanwezig. Je ervaart dit als de aanwezigheid van gedachten en ideeën zonder dat je erdoor wordt meegezogen in verleden of toekomst. In de zijn-modus bestaat je basisreactie uit het respectvol en geïnteresseerd benaderen van al je ervaringen zonder hier over te oordelen.

Gedachten anders ervaren

In de zijn-modus stimuleer je het vermogen om je gedachten te ervaren als mentale, voorbijgaande gebeurtenissen. Je identificeert jezelf er niet meer mee. Door het ontwikkelen van je zijn-modus zie je het grotere geheel en breng jij je externe doelen en prestaties in evenwicht met vriendelijkheid en mededogen voor het welzijn van jezelf en dat van anderen. In feite is de zijn-stand een manier om ‘uit je hoofd te stappen’. Het zorgt voor acceptatie van jezelf en de ondervinding en laat je inzien dat gedachten mentale, voorbijgaande gebeurtenissen zijn.

Mindfulness helpt je op een zachtaardige manier welbewust in het huidige moment te staan en milde aandacht te schenken aan de dingen zoals ze zijn, zonder te oordelen. Door het beoefenen van mindfulness ervaar je meer acceptatie, opluchting, ontspanning en innerlijke rust. Je leert om je denkgeest te schakelen van de doe-modus, je vanzelfsprekende modus, naar de zijn-modus, je natuurlijke modus. Zo ben je weer volledig human-being en niet meer een ‘human-doeing’.