De routinematige doe-modus
Om iets voor elkaar te krijgen of een probleem op te lossen, gaat je denkgeest op een beproefde routinematige manier te werk. Deze routine helpt je om zaken en situaties zo te veranderen dat ze meer worden zoals jij wilt dat ze worden. Deze stand van je denkgeest wordt de doe-modus genoemd.
De doe-modus werkt effectief als je weet:
- Waar je op elk moment bent: je huidige situatie
- Waar je wilt uitkomen: je bestemming, doel of verlangde resultaat
- Waar je niet wilt zijn: de situatie of het resultaat dat je wilt vermijden
Het gaat automatisch
In de doe-modus kunnen we met onze denkgeest opmerkelijke doelen bereiken. Van computers bedenken, wolkenkrabbers en steden bouwen tot mensen op de maan zetten. We zijn ons er echter meestal niet van bewust, waar ons brein in de doe-modus allemaal mee bezig is. Veel van de processen die door de doe-modus aangestuurd worden, gaan automatisch.
De doe-modus:
• Is automatisch actief.
• Maakt gebruik van gedachten en ideeën en onthoudt deze terwijl je bezig bent.
• Bevindt zich in verleden en toekomst
• Onthoudt wat vermeden moet worden: waar je niet wilt zijn
• Wil de dingen anders: de balans tussen je huidige situatie en waar je wilt uitkomen.
• Vat gedachten en ideeën op als concreet: je twijfelt niet over je bestemming
• Blijft zich concentreren op het doel: is onaardig voor zichzelf en stelt harde eisen.
Externe doelen werken anders dan interne doelen
Omdat in de doe-modus succesvol doelen worden bereikt en hiermee problemen worden oplost, is het logisch dat de denkgeest teruggrijpt op dezelfde basisstrategie wanneer er doelen bereikt willen worden in je innerlijke, persoonlijke wereld. Denk aan gelukkig, spontaan en onbezorgd voelen. Daar gaat het helaas vaak mis. Waarom? Omdat de doe-modus heel goed werkt voor externe doelen en problemen waarvan de denkgeest weet waar je bent, waar je naartoe wil ten waar je niet wilt zijn.
Voor interne doelen werkt dat niet.
Waarom de doe-modus niet werkt bij interne doelen.
De doe-modus blijft zich bij een intern probleem net als bij een extern doel concentreren op het doel. Als dit doel ‘gelukkig voelen’ is, wil het verhinderen dat er afgleden wordt naar emotionele ontreddering; een situatie die vermeden wil worden. De denkgeest in de doe-modus kan in zulke gevallen niet loslaten. Het brein wil er tegen elke prijs voor zorgen dat je van negatieve gevoelens afkomt. Op deze wijze gaat de doe-modus in overdrive en wordt het een zogenaamde gedreven doe-modus. gedreven automatische piloot!
De gedreven doe-modus slaat door
In de gedreven doe-modus krijg je het gevoel dat je maar niet kan ophouden met proberen te krijgen wat je wilt, of proberen kwijt te raken wat je niet wilt. Dit kan overslaan in het herkauwen van gevoelens en problemen waardoor het piekeren niet meer te stoppen is.
Dit gebeurt in 3 fases:
- Er komt ongelukkigheid bij je op.
- De ongelukkige stemming haalt negatieve gevoelens en herinnering uit het verleden naar boven, wat je nog ongelukkige maakt.
- Je probeert je ongelukkigheid kwijt te raken wat die ongelukkigheid juist in stand houdt en zelfs verergert.
Dit gevecht kun je niet winnen
De gedreven doe-modus geeft niet op. Het resultaat is dat je denkgeest zijn inspanningen misschien wel verdubbelt om de macht van de doe-modus op te leggen aan het interne probleem dat je bezighoudt. Het probeert uit alle macht je innerlijke wereld te ‘fixen’ met een rampzalig averechts effect. Dit gevecht kun je niet winnen.
Hoe je de gedreven doe-modus kunt stoppen
De enige manier om uit de repeterende maalstroom van de gedreven doe-modus te komen, is op te merken wat je aan het doen bent en dit te herkennen zonder dit te veroordelen: ‘Hé ik ben gedreven aan het piekeren!’ Je ziet de situatie zoals die zich voordoet zonder dat je deze gelijk wilt oplossen. Op deze manier kun je gaan werken aan een alternatieve denkmodus die je in staat stelt op een effectieve manier om te gaan met verdrietige, ongelukkige en andere onplezierige emoties en ongewenste innerlijke ervaringen.
Het goede nieuws: er is ook een zijn-modus
Aan de doe-modus zijn we in ons dagelijks leven zo gewend geraakt, dat we haast zijn vergeten dat er ook nog een andere modus bestaat waarin onze denkgeest kan werken en verblijven. Dit is de zijn-modus. Het goede nieuws is dat wanneer je bewust gaat kiezen voor de zijn-modus, de automatische doe-modus uit beeld verdwijnt. Je denkgeest kan niet in 2 modussen tegelijk verblijven.
Bewust verblijven in de zijn-modus
In de zijn-modus verblijf je opzettelijk in plaats van automatisch. Voor de zijn-modus kies je dus bewust. Wanneer je dat doet, brengt deze modus je naar het huidige moment en maakt je volledig bewust. Je ervaart en voelt een directe connectie met het leven. Je leert die connectie kennen en gaat er intiem mee om. Je geest is gefocust waardoor je in elk moment volledig beschikbaar en aanwezig bent. Je ervaart de aanwezigheid van gedachten en ideeën, maar je wordt er niet door meegezogen in het verleden of de toekomst.
De basisreactie van de zijn-modus
In de zijn-modus bestaat je basisreactie uit het benaderen van alle ervaringen, zelfs de onplezierige, met belangstelling en respect. Je stelt geen doelen over hoe de dingen wel of niet zouden moeten zijn. In plaats daarvan ben je nieuwsgierig naar alle ervaringen, plezierig of onplezierig.
Gedachten ervaren als mentale gebeurtenissen
In de zijn-modus ervaar je je gedachten als onderdeel van de maalstroom van het leven. Je vereenzelvigd je er niet meer mee. In plaats daarvan cultiveer je het vermogen om je gedachten te ervaren als mentale gebeurtenissen die opkomen en weer verdwijnen. Daardoor blijf je gevoelig voor het grotere plaatje en breng je je externe doelen en prestaties in evenwicht met vriendelijkheid en mededogen voor het welzijn van jezelf en dat van anderen. Je gaat de kwaliteit van het moment waarderen.
De zijn-modus:
• is een manier om uit je hoofd te stappen
• zorgt voor acceptatie van jezelf en de ervaring
• laat je inzien dat gedachten mentale gebeurtenissen zijn
De zijn-modus cultiveren met mindfulness
Mindfulness helpt je op een zachtmoedige manier doelbewust in het huidige moment te verblijven en zonder te oordelen aandacht te schenken aan de dingen zoals ze zijn. Dit leer je met behulp van mindfulnessmeditatie.
Je ervaart meer opluchting, acceptatie, ontspanning en innerlijke rust.
Door mindfulness te beoefenen lukt het om je denkgeest om te schakelen van de doe- in de zijn-modus. Dat geeft opluchting, acceptatie, ontspanning en innerlijke rust.
Verantwoording
Voor verdere informatie over dit overwerp verwijs ik graag naar de National Libary of Medicine/PubMed.
“Moge alle levende wezens veilig en gelukkig zijn!”